مقاومت چیست؟ قطعه ای است که می تواند بر جریان و ولتاژ تاثیر بگذارد. این قطعات کاربردی در دنیای الکترونیک، در بخش های مختلفی استفاده می شوند. شما می توانید آنها را با توجه به اطلاعات دیتاشیت و رنگ مقاومت الکتریکی، اندازه گیری کنید. در ادامه این مطلب می خواهیم یک نگاه اجمالی به نحوه کارکرد و نقش این قطعات داشته باشیم.

مقاومت چیست؟

یکی از پایه ای ترین قطعاتی که در بدو ورود به علم الکترونیک و برق با آن آشنا می شوید، مقاومت نام دارد. اگر نمی دانید مقاومت چیست در ابتدا باید گفت مقاومت عنصر اصلی برای محدود کردن جریان می باشد. بدین معنا که اگر این قطعه را در یک مدار قرار دهید، جریان عبوری را کاهش می دهد. حال ممکن است این سوال برای شما پیش آید که آیا مقاومت، ولتاژ را هم کاهش می دهد؟ پاسخ شما مثبت است. همه این نوسانات و تغییرات در جریان و ولتاژ، براساس قانون کیرشهف و رفتار مقاومت در مدارهای سری و موازی مشخص می باشد.

پیشنهاد ما: آموزش برق ساختمان کاملا عملی

برای آنکه بفهمید این کاهش ولتاژ و جریان مقاومت به چه چیزی تبدیل می شود، باید با متریال های داخلی این قطعه آشنا شوید. در کل مقاومت از موادی تشکیل می شود که نسبت به جریان، مانع بیشتری ایجاد کند. به طور معمول می توان ماده تشکیل دهنده این عنصر را ذرات ریز کربن و یک ماده سرامیکی دانست. همچنین سیم های کناری آن از جنس نیکل و کروم هستند. یک پوشش مینای زجاجیه نیز برای محافظت به کار گرفته می شود. ولتاژ و جریان در اثر این متریال ها، به گرما تبدیل می شوند.

معمولا مقاومت ها براساس نوع کاربری خود، دارای 2 یا 3 پایه (ترمینال) می باشند. این قطعات در مدارهای مختلف الکترونیکی، توزیع برق و غیره استفاده می شوند. به همین جهت یک عنصر اصلی در علم الکترونیک به حساب می آیند. بنابراین شما حتی به عنوان یک فرد معمولی نیز باید بدانید مقاومت چیست، برای چه کاربرد دارد و ویژگی های آن چه می باشد. این مطلب، پوشش دهنده تمام محتواهایی است که برای آشنایی با این قطعه به آن نیاز خواهید داشت.

آشنایی با کاربردهای مقاومت

تقسیم ولتاژ: یکی از کاربردهای تخصصی تر مقاومت در طراحی مدارهای الکترونیکی، تقسیم ولتاژ است. در این حالت، توزیع ولتاژ در بخش های مختلف مدار انجام شده و ولتاژ عملیاتی در بخش خروجی یا ترمینال بار فراهم خواهد شد.
تولید گرما: مورد دیگر از کاربری های مقاومت که مرسوم است، استفاده از آن در ایجاد وسایل گرمایشی می باشد. براساس قانون ژول، با گذر جریان از مقاومت، گرما تولید می گردد. همچنین این قانون می گوید که گرما با مقاومت نسبت معکوسی دارد. بر این اساس، شاهد استفاده از این قطعات در تجهیزاتی اعم از بخاری، توستر، اجاق گاز برقی، مایکروویو و غیره هستیم.
تنظیم جریان: در بخش قبل گفتیم که مقاومت چیست و هدف اصلی آن در مدار چه چیزی می باشد. این قطعه در تنظیم جریان و افت آن، مهم ترین نقش را ایفا می کند. از این رو، مقاومت در مدارها به ویژه برای تنظیم جریان قطعات حساس مانند LED یا ترانزیستورها، استفاده خواهد شد. مثلا اگر یک ولتاژ بالا را به یک LED کوچک بدون مقاومت متصل کنید، به محض اتصال دو پایه ال ای دی، این قطعه در اثر جریان کشی زیاد می سوزد. مقاومت نقش کم کردن جریان ورودی به LED را دارد و می تواند آن را از خطر سوختن، حفظ کند.
تنظیم زمان و فرکانس: مورد دیگر از کاربردهایی که می توان برای این قطعات بیان کرد، تنظیم عملکرد مدار است. در این حالت، شما مقاومت را برای تغییر در زمان بندی و تنظیم فرکانس استفاده می کنید. مثلا می توان به فلاشرهای نور، آژیرهای الکترونیکی، چراغ های چشمک زن و غیره اشاره کرد. مقاومت تعیین می کند که تا چه مقدار جریان با توجه به زمان عبور داده شود. زمان تخلیه جریان چگونه باشد و بر این اساس، عملکرد قطعه را مشخص خواهد کرد.

شناخت انواع مقاومت

برای آنکه نحوه اندازه گیری مقاومت را درک کنیم، می بایست بفهمیم که انواع مقاومت چیست. در این خصوص می خواهیم به موارد زیر اشاره نماییم که می توان گفت:

مقاومت خطی: مقاومتی است که در اثر عبور جریان و با تغییر دما یا ولتاژ، مقداری افت ولتاژ را ایجاد کرده و مقاومت آنها تغییر می کنند.
مقاومت ثابت: این نوع قطعات از جمله پرکاربرد ترین نوع مقاومت ها هستند که مقدار آنها تغییر نمی کند (ثابت است). از جمله این مقاومت ها می توان به مدل های سیم پیچی، فیلم نازک و نیز کربنی اشاره کرد.
مقاومت متغیر: در این نوع قطعات، از یک نوار لغزنده استفاده می شود که می توانید مقاومت نهایی را کم یا زیاد کنید. مقاومت های تریمر، رئوستا و پتانسیومترها در این بخش قرار می گیرند.
مقاومت های غیر خطی: اگر نمی دانید این مدل مقاومت چیست باید گفت انواعی از قطعاتی هستند که در آنها با تغییر ولتاژ یا دما، مقدار مقاومت و جریان عبوری نیز فرق می کند. در این خصوص می توان به چند مورد زیر اشاره نمود:
- ترمیستور: نوعی مقاومت متغیر به حساب می آید که به دما حساس است و با توجه به آن، به طور بالعکس تغییر می کند. مثلا اگر دما زیاد شود، مقاومت کمتر می شود.
- وریستور: این قطعات به صورت غیر خطی به ولتاژ وابسته هستند و اکسید فلزی متداول ترین شکل آنها می باشد.
- LDR: مقاومت هایی هستند که به نور حساس می باشند. هرچقدر نور بیشتر شود، مقدار مقاومت کمتر خواهد شد.

نحوه اندازه گیری مقاومت

توضیح کامل مقاومت را در بخش های قبل ارائه دادیم. حال می خواهیم بفهمیم که روش اندازه گیری ظرفیت مقاومت چیست؟ در پاسخ می توان به 2 متد اشاره کرد.

اندازه گیری مقاومت با توجه به کد رنگی

در این حالت با کنار هم قرار دادن کد رنگی با توجه به رنگ روی قطعه، مقدار مقاومت بدست می آید. مثلا اگر یک مقاومت با نوارهای رنگی زرد، بنفش، نارنجی و طلایی (از چپ به راست) داشته باشیم، ظرفیت آن برابر است با 47 کیلو (ده به توان سه) اهم که تلرانس آن 5% می باشد. هر نوار رنگی نشان دهنده یک عدد است. رقم اول (x) و دوم (y) خود عدد و رقم سوم (z)، توان عدد 10 را که در دو رقم قبلی ضرب می شوند، نشان می دهند. عدد چهارم (o)، مقدار یا ضریب خطا است. فرمول به شرح زیر می باشد:

%xy × 10 ^ z ± o

اندازه گیری مقاومت با مولتی متر

ساده ترین روش در پاسخ به اینکه روش اندازه گیری مقاومت چیست، استفاده از مولتی متر می باشد. در این حالت، رنج مولتی متر را روی حالت اهم سنج قرار داده و دو سر پراب ها را به دو سر مقاومت متصل می کنیم.

نکته: در صورتی که مقدار مقاومت بالاتر از حد شناسایی مولتی متر باشد، تنها عدد 1 در نمایشگر دیده می شود. برای مشاهده مقدار دقیق مقاومت، رنج مولتی متر را بیشتر نمایید.

نکته: بهتر است برای اندازه گیری مقدار دقیق مقاومت با مولتی متر، آن قطعه را از مدار بیرون آورده و این کار را انجام دهید. چراکه در هنگام وصل بودن به برد، ممکن است مقادیر دیگری دخالت کرده و عدد دقیقی را ندهند.

پرسش های متداول

برخی از پرسش های متداول شما کاربران راجع به اینکه مقاومت چیست عبارتند از:

آیا روش آسان تری برای یافتن مقدار ظرفیت مقاومت وجود دارد؟

بله؛ شما می توانید با شناسایی مدل مقاومت و دریافت دیتاشیت آن، مقدار مقاومت را مشاهده کنید. دیتاشیت، یک سند است که برای هر نوع قطعه الکترونیکی ارائه شده و مشخصات و پارامترهای الکترونیکی نظیر مقدار ظرفیت، حداکثر جریان یا ولتاژ قابل تحمل و غیره را نشان می دهد.

اهم متر چیست؟

یک وسیله همانند مولتی متر است که صرفا برای سنجش مقدار مقاومت کاربرد دارد.

مقالاتی که ممکن است برایتان مفید باشد:

اتصال ستاره (Y)

تفاوت بین موتورهای AC و DC چیست؟

وقتی از هر سه فاز، یک فاز از بین برود؛ چه اتفاقی برای موتور سه فاز می‌افتد؟